زکات باید به صورت مستقیم در اختیار فقرا و مساکین قرار بگیرد

شیخ التفسیر مولانا محمدحسین گرگیج در مراسم نماز جمعه (14 خرداد 95) شهرستان آزادشهر با بیان اینکه ” صدقات فرضی صرفا متعلق به فقرا و مساکین می باشد ” مصارف زکات را طبق عقیده اهل سنت برای موارد عام المنفعه و مصارف همگانی ناجایز دانستند.

ایشان پس از تلاوت آیه 60 سوره توبه (إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکينِ وَ الْعامِلينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمينَ وَ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبيلِ فَريضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَکيمٌ) فرمودند: فقط افراد فقیر و مسکین مستحق زکات هستند و این مال نباید جای دیگر مصرف شود، همانطور که خداوند فریضه زکات را برای مسلمانان قرار داده است شرایط مصرف آن را نیز مشخص نموده اند، اصناف مصارف زکات، اشخاصی هستند که در آیه 60 سوره توبه بیان شده است و این اموال باید به طور مستقیم در اختیار آنان قرار گیرد.

خطیب جمعه اهل سنت آزادشهر در توضیح اقسام مال و نصاب پرداخت آن در قالب زکات اظهار داشتند: برخی اموال از طریق غنایم جنگی و یا کشف معدن حاصل می شوند که در این صورت باید یک پنجم آن را در راه خدا انفاق کرد، یک دهم اموالی که از طریق کشاورزی و بدون رنج و مشقت مانند گندم به دست می آیند را در راه خدا بخشید و باید یک بیستم زراعت هایی همچون شالی و یا میوه باغات که با سختی و زحمت حاصل می شوند را انفاق کرد.

عضو مجمع فقهی ایران افزودند: اگر زیور آلاتی همچون طلا و نقره به حد نصاب 20 مثقال برسد باید دو و نیم درصد آن را در راه خدا بدهد یعنی از صد مثقال باید 5/2 مثقال آن را صدقه بدهد.

مولانا گرگیج در تبیین و تشریح زکات اموال خاطرنشان کردند: اموالی مانند پول نقد، زمین های تجاری، طلا ، دام و سایر اموال که سال بر آن بگذرد و مصرف نشود زکات بر وی واجب می گردد، شخصی که هشت میلیون تومان پول نقد پس انداز داشته باشد و پس از گذشت یکسال آن را مصرف نکند باید دو نیم درصد آن را بپردازد.

مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش در ادامه افزودند: زکات مختص اموال افراد بالغ و عاقل است، در مال کودک و شخص تیمار زکات نیست ولی بر زمین وی عشر، صدقه فطر و قربانی تعلق می گیرد.

خطیب جمعه اهل سنت آزادشهر با اشاره به ترجمه و تفسیر آیه فوق اظهار داشتند: صدقات فرضی صرفا متعلق به فقرا و مساکین می باشد که سرمایه اش به حد نصاب 8 میلیون تومان نرسد، یکی از شروط پذیرفته شدن زکات اینست که در اختیار مسلمان قرار بگیرد، پیامبر (ص) هرگز زکات را در اختیارغیر مسلمانان قرار نمی دادند، صدقات نفلی اگر در اختیار غیر مسلمانان هم قرار گیرد موردی ندارد، زکات همچنین به افراد مال باخته تعلق می گیرد.

ایشان ادامه دادند: لفظ ” فی سبیل الله” در این آیه به سه گروه اشاره دارد که زکات به این افراد تعلق می گیرد، شخصی که به جهاد می رود و نیاز مالی دارد، گروه بعدی مسلمانی ثروتمند هست که حج بر وی فرض شده و ادا نکرده و پس از آن با شکست اقتصادی مواجه شده است پس می توان به چنین افرادی کمک کرد تا حجی را که بر وی واجب شده را به جا آورد.

استاد تفسیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش اضافه کردند:  گروه سوم طلاب علوم دینی هستند که در حوزه های علمیه مشغول تحصیل هستند باید به وی کمک مالی شود، و تفسیر ” وَ ابْنِ السَّبيلِ ” بدین معناست که اگر مسافری در شهر غریب با مشکلات مالی مواجه گردید و هیچ مالی در اختیار ندارد و درمانده شده است می توان از اموال زکات به وی کمک کرد.

عضو مجمع فقهی ایران با تأکید بر اینکه “فریضه زکات باید در جای درست و صحیح مصرف شود” بیان داشتند: برخی افراد از لفظ  “فی سبیل الله” سوء استفاده می کنند، با مال زکات ساخت مساجد، اماکن مذهبی وعمومی از قبیل  پل، مراکز درمانی، جاده و هرگونه طرح عمرانی که عام المنفعه و مورد استفاده همگان باشد جایز نیست، در برخی نقاط، شوراها و دهیارها زکات را برای ساخت اماکن عمومی و مصرف همگانی از مردم جمع آوری می کنند که این مسئله نادرست است.

ایشان با اشاره به کتب و منابع فقهی اهل سنت در مورد مصارف زکات تصریح کردند: طبق عقیده اهل سنت به ویژه مذهب حنفی مصرف زکات در مواردی که عام المنفعه به شمار می رود به هیچ عنوان درست نیست و از لحاظ شرعی ناجایز است، در تفسیر معارف القرآن جلد 6 صفحه 315روی این مسئله به طور مفصل و دقیق بحث شده است.

امام جمعه اهل سنت آزادشهر ادامه دادند: اگر زکات برای چنین مواردی جایز بود خداوند در این آیه (60 سوره توبه) زکات را منحصر به فقرا و مساکین نمی کردند و می فرمودند ” انما الصدقات فی سبیل الله”، تملیک در زکات شرط است، {لام} در کلمه ” للفقراء” برای تملیک و اختصاص است و بدین منظور است که زکات باید در مالکیت فقرا قرار گیرد.

مولانا گرگیج در عین حال تأکید کردند: علماء و اهل علم، کتب فقهی اهل سنت همچون مختصر القدوری، کنز الدقائق، هدایه، شرح وقایه، شامی، مبسوط سرخسی و سایر کتاب ها را مطالعه کنند که مصارف زکات صرفا در انحصار فقرا و افراد مستحق است و برای مسایل عام المنفعه جایز نیست، برای چنین مواردی باید از سایر صدقات استفاده شود، حتی اگر مرده ای فقیر کفن نداشت نمی توان از مال زکات برایش کفن مهیا نبود زیرا زکات باید در تصرف فقیری قرار گیرد که در قید حیات است.

مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش ضمن ناجایز دانستن مصارف زکات در موارد عام المنفعه ابراز داشتند: برخی افراد با حیله اموال زکات را در اختیار فقیری قرار می دهند و سپس از او می خواهند آن را به موسسه ای که قصد ساخت یک مکان عمومی را دارد اهدا کند که این مسئله نیز از نظر شرعی ناجایز است.

مولانا گرگیج در پایان خطاب به علماء توصیه کردند: علماء مکلف هستند که مصارف صحیح زکات را برای مردم تدوین کنند، زکات باید به طور مستقیم در اختیار افراد مستحق قرار گیرد و مصرف آن برای موارد عام المنفعه به هیچ عنوان صحیح نیست، همه ما باید اینگونه این مسایل را دریابیم و نباید برخی افراد در قالب گروهها زکات مردم را جمع آوری کنند و آن را برای مصارف عمومی مورد استفاده قرار دهند.