شیخ التفسیر مولانا محمدحسین گرگیج در بخش نخست خطبه های جمعه (9 مهرماه1395) شهرستان آزادشهر با اشاره به اول محرم مصادف با شهادت خلیفه دوم مسلمین حضرت عمر (رض) قسمتی از کیفیت حکومت رانی ایشان را مورد ارزیابی قرار دادند.
خطیب جمعه اهل سنت آزادشهر پس از تلاوت آیه 55 سوره نور گفتند: الله ذوالجلال در این آیه به پیامبر (ص) و امتش وعده خلافت داده است، وعده ای که به پیامبر (ص) و پس از آن به خلفای راشدین حضرات ابوبکر، عمر، عثمان و علی (رض) رسید، خلافت حضرت حسن (رض) نیز جزو این وعده و از خلفای راشدین هست.
مولانا گرگیج در ادامه تصریح کردند: اول محرم مصادف با شهادت حضرت عمر (رض) است، همانطور که قبلا تأکید شد در مذهب اهل سنت مراسمی مبنی بر سالگرد میلاد و وفات برای بزرگان دین نیست زیرا با توجه به تعداد روزهای اندک یک سال نمی توان برای همه بزرگان مراسم برگزار نمود.
مدیر دارالعوم فاروقیه گالیکش با اشاره به اول محرم و شهادت حضرت عمر (رض) به بیان عملکرد سیاسی ایشان در زمان خلافتشان پرداختند و خاطرنشان کردند: حضرت عمر (رض) فضایل بسیاری داشتند که نمی توان همه آن ها را در این وقت محدود بیان کرد، سه ابر قدرت ایران، مصر و روم در زمان خلافت ایشان فتح گردیدند و به اسلام مشرف شدند، اگر ما امروز با اسلام آشنا هستیم و حرام و حلال را تشخیص می دهیم به برکت رشادت های اصحاب به ویژه حضرت عمر (رض) می باشد.
ایشان در مورد توجه حضرت عمر (رض) در خصوص انتخاب والیان مناطق تحت سلطه اسلام یادآور شدند: نخستین توجه حضرت عمر (رض) در اداره حکومت، دقت در استخدام والیان و فرمانداران با توجه به پتانسل و موقعیت مناطق اسلامی بود، اگر شخصی خودش از آنحضرت (رض) طلب پست و مقام می کرد همچون رسول الله (ص) او را رد می کرد.
استاد تفسیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش اضافه کردند: برای فرمانروایان تعیین شده در مناطق مختلف شرایطی را با حضور مهاجرین و انصار (رض) معین می کرد و با آن ها قرار داد امضا می کرد، مرکب فرماندهان باید عادی و ارزان قیمت باشد، طعام و پوششان باید ساده و همچنین درب منزلشان همواره بر روی عموم مردم باز باشد.
مولانا گرگیج در ادامه تأکید کردند: ایشان فهرست اموال والیانش را پیش از عزیمت به منطقه مورد بررسی قرار می دادند و سپس بعد از اتمام ماموریتشان اموال او را محاسبه می کردند، اگر رشد ثروتشان طبیعی بود که موردی نداشت و اگر ثروت هنگفتی با توجه به موقعیتشان انباشته کرده بودند به نفع بیت المال تصاحب می کرد.
عضو مجمع فقهی ایران، خلافت حضرت عمر (رض) را بر پایه عدالت عنوان کردند و بیان داشتند: حضرت عمر (رض) همچنین در موسم حج جلسه ای برگزار می کردند تا مردم مناطق مختلف اگر شکایتی از فرماندهانش داشته باشند شخصا با وی در میان بگذارند تا مستقیما آن را پیگیری کند، هدف حضرت عمر(رض) از این رفتارها سالم ماندن حکومت اسلامی بود.
امام جمعه اهل سنت آزادشهر در تشریح و تفسیر آیه 55 سوره نور اظهار داشتند: تمامی مفسران در تفسیر این آیه متفقند که این خلافت (خلافت خلفای راشدین) مانند خلافت داوود و سلیمان بر منهاج نبوت است، خداوند دین اسلام را در زمان خلافت خلفای راشدین قوت وعزت داد، اگر آیه 3 سوره مائده را با این آیه ربط دهیم هر دو بدین معناست که خداوند از دینی که پیامبر (ص) و سپس خلفای راشدین (رض) آن را گسترش دادند راضی هستند و آن را کامل قرار دادند.
ایشان در خاتمه با توجه به محبت و دوستی بین حضرت علی و خلیفه دوم مسلمین (رض) به خطبه ای از نهج البلاغه اشاره کردند و گفتند: در خطبه 146 صفحه 446 چاپ قدیم فیض الاسلام بیان شده است که در واقعه جسر هنگام شکست سپاهیان اسلام و تلف شدن شش هزار مسلمان، حضرت عمر (رض) شخصا تصمیم می گیرد پرچم اسلام را به دست گیرد و به جنگ ایران برود که حضرت علی (رض) مانع می شوند و می فرمایند که اگر شما بروید دین اسلام نابود می شود، سپس حضرت عمر(رض) منصرف می شوند و حضرت سعد بن ابی وقاص(رض) را به جای خود می فرستند، حضرت علی (رض) آیه فوق (55 نور) را مصداق خلافت حضرت عمر (رض) می دانند.