شیخ التفسیر مولانا محمدحسین گرگیج در بخش نخست خطبه های جمعه (18 خرداد 97) شهرستان آزادشهر در پاسخ به هتاکان یاران پیامبر (ص) دلالیلی را از آیات قرآن در خصوص ایمان مغفرت صحابه بیان نمودند.
امام جمعه اهل سنت آزادشهر به اشاره به آیات سوره حشر گفتند:: بطور کلی قرآن کریم در سوره حشر امت پیغمبر را به سه دسته تقسیم نموده است، 1 . مهاجرین، افرادی که با مال و جان از اسلام دفاع نمودند و خداوند آنان را به عنوان صادقون تعبیر نموده است، (آیه 8 سوره حشر) 2 . انصار ، که به عنوان با مال و جان خود ایثار کردند خداوند آن ها را مفلحون میعرفی نمودند. (آیه 9) دسته سوم آنانی که امثال ما پس از آنان آمده اند؛ وظیفه آنان این است که برای خود و پیشگامان اسلام طلب مغفرت و آمرزش کنند و در دل خود نسبت به افرادی که پیش ما از آنان ایمان آوردند کینه نداشته باشند.
ایشان سپس خاطرنشان ساختند: در جنگ احد در مقابل رسول الله (ص)، مشرکین قریش که در راس آنها ابو سفیان و خانواده اش وخالد بن ولید و اکرمه بن ابی جهل بودند و به آنحضرت (ص) و یارانش صدماتی رسید، پیامبر (ص) خواستند بر علیه آنان دعای بد کنند که خداوند فرمود : لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ (128)
مفسر برجسته اهل سنت کشور افزودند: خداوند در این آیه با جمله « اَو» آورد و کلمه “اَو” برای یکی از دو امر است که یا خداوند توبه آنها را می پذیرد و یا این که آنان را عذاب می دهد بیان کردند؛ حال سوال اینجاست که آیا خداوند آنها ( مشرکین مقابل پیامبر که در راس آنها ابوسفیان، معاویه،اکرمه بن ابی جهل و خالد بن ولید بود) عذاب داد یا که توبه نصیب کرد؟ قطعا خداوند عذاب نداده بلکه توبه نصیبشان کرد که ایمان آوردند، وقتی خداوند آنها را معاف کرده و به اسلام گرویدند ما دیگر حق اظهار نظر و ناسزاگویی در موردشان نداریم.
مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش افزودند: هفتاد نفر از سران کفر در جنگ بدر کشته شدند که در راس آنان ابوجهل وعُتبه و شیبه بودند و تعدادی نیز اسیر شدند که خداوند در آیه 38 سوره انفال به پیامببر (ص) فرمودند که به این کفار بگو که اگر از شرک و کفر باز گردید تمام گناهان گذشته شما را معاف خواهم کرد. (قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ (38 انفال)ابو سفیان، خالد ولید بن، معاویه و اکرمه بن ابی جهل (رض) که در راس مشرکین قرار داشتند ایمان آوردند و خداوند نیز آنان را بخشید.
مولانا گرگیج خاطرنشان ساختند: پس از این که مشرکین مکه عهد وپیمان خود درصلح حدیبیه را شکستند، پیامبر(ص) قصد لشکر کشی علیه مشرکین مکه را نمودند، حضرت رسول (ص) همواره اسرار نظامی خویش را به جز غزوه تبوک پنهان می کرد؛ یکی از یاران پیامبر(ص) به نام حاطب بن ابی بلتعه برای اهل مکه نامه ای نوشت و آنان را از این نقشه خبر داد زیراخانواده اش در آنجا سکونت داشتند ومعتقد بود که خداوند پیامبر خودش را نصرت می کند.
مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش در ادامه ترسیم اتفاقات صدر اسلام ابراز داشتند: خداوند رسولش (ص) را از ماجرای نامه نگاری مطلع کردند که نامه به دست خانمی است که به طرف مکه می رود و اکنون در منطقه روضة الخاخ است، آنحضرت (ص) حضرت علی و حضرت زبیر (رضی الله تعالی عنهم اجمعین) را فرستاد تا نامه را پیش از رسیدن به مکه بازگردانند، نامه را آن خانم پس گرفتند؛ رسول الله (ص) علت این نامه نگاری را از آن صحابی (رض) جویا شدند، حضرت عمر قصد داشت آن صحابی را بکشد ولی پیامبر اجازه چنین کاری را ندادند و فرمودند او بدری است که در جنگ بدر شرکت داشته و خداوند به اهل بدر فرموده من شما را معاف کرده ام؛ حاطب در پاسخ به پیامبر (ص) گفت: ای رسول الله من در دین خود ضعیف نیستم وچون خانواده من در مکه ساکن هستند وهیچ حامی ندارند با این کار قصد داشتم مشرکین مکه از خانواده من محافظت کنند.
ایشان ادامه دادند: خداوند سوره ممتحنه را پس از این واقعه نازل فرمود که دشمن من و دشمن خود را دوست نگیرید وفرمود زن و فرزند شما روز قیامت به شما نفعی نمی رسانند ودر آخر فرمودند: عَسَى اللَّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِينَ عَادَيْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَاللَّهُ قَدِيرٌ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (7) امید است که خداوند بین شما و بین کسانی که اکنون دشمن شما (ابوسفیان و خانواده اش و سایر مشرکین قریش) هستند مودت و دوستی ایجاد کند و خداوند قدرت دارد که ایمان را نصیب ابو سفیان وخانواده اش، معاویه و سایر مشرکین گرداند؛ خداوند غفور است که آنها را ببخشد این آیه در مورد همین افراد است که آنها را معاف فرموده و اسلام نصیب کرده است.
خطیب جمعه اهل سنت آزادشهر در تفسیر آیه 10 سوره حدید خاطرنشان ساختند: خداوند در این آیه دستور جهاد داده است ولی در میان مجاهدین فرق قایل شده است و می فرماید: آنهایی که قبل از فتح مکه انفاق کرده و جهاد نموده اند با کسانی که پس از فتح مکه انفاق کرده و جهاد نموده اند در [اجر و مزد] برابر نیستند بلکه اجر و پاداش پیشگامان به مراتب بیشتر است ولی به هر دو گروه می فرمایند : وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ (حدید10) خداوند هر دو گروه را وعده حسنی که همان بهشت باشد داده است و کسانی که وعده بهشت به آنان داده شده است فرمودند ( إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنَى أُولَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ* لَا يَسْمَعُونَ حَسِيسَهَا ۖ وَهُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خَالِدُونَ (101) پس خداوند همه ی اصحاب (رض) را کسانی که قبل و بعد از فتح مکه ایمان آوردند وعده بهشت داده است و خداوند به کسانی که وعده حسنی داده است چنانچه که در آیه 10 سوره حدید ذکر شد اهل بهشت و از جهنم دورند.
عضو مجمع فقهی اهل سنت کشور ادامه دادند: رسول الله (ص) حضرت معاویه و حضرت علی (رض) را کاتب وحی قرار دادند پس توهین به معاویه بدین معناست که رسول الله رجال شناس نبوده که فردی مثل معاویه را کاتب وحی تعیین نمود.
ایشان در تفسیر سوره نصر ( إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ (1) وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا (2) فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا (3) اظهار داشتند: خداوند در این سوره فرموده است که وقتی دین کامل شد وفتح و پیروزی به دست آمد تو مردم را می بینی که فوج فوج در اسلام داخل می شوند( وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا) در این سوره “یدخلون فی دین الله” گفته شده نه یخرجون من دین الله.
*کسانی که صحابه رسول الله (ص) را لعن می کنند از قرآن آگاهی ندارند
مولانا گرگیج در ادامه سخنان شان افزودند: اگر معتقدیم ابو سفیان و اهل بیتش کافر بودند در واقع رسول الله (ص) را زیر سوال می بریم چون خداوند فرموده است پس از گذشت ماه های حرام مشرکین را هر جا که دیدید بکشید بجز کسانی که توبه کردند و احکام ودستورات الهی را انجام دادند. ( فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ) آیه 5 سوره توبه
ایشان با طرح این سوال که “آیا رسول الله به این آیه عمل کرد یا نه؟! ” گفتند: اگر آنها کافر بودند باید آن حضرت (ص) با آن ها جهاد می کرد ولی همه می دانیم که پس از فتح مکه رسول الله با ابوسفیان و معاویه (رض) و سایر افراد مکه جهادی نکردند و آن ها را به اسارت نگرفت بلکه آنان توبه کرده و مسلمان شدند و خداوند غفور و رحیم است؛ همچنین این مطلب در آیه 11 سوره توبه نیز تکرار شده است ( فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَنُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (11)
امام جمعه اهل سنت آزادشهر با استناد به آیه 73 سوره توبه ابراز داشتند: خداوند در این آیه فرموده که ای پیامبر (ص) با کفار و منافقین جهاد کن وبا آنها با خشونت بر خورد کنید، آیا رسول (ص) به این آیه عمل کرد و با ابوسفیان و معاویه (رض) جهاد کرد؟! اگر کافر بودند و آنحضرت (ص) جهاد نکرد پس این توهینی به رسول الله می باشد که از دستورات الهی سرپیچی نموده است؛ در آیه 9 سوره تحریم نیز با همین مضمون دستور جهاد با کفار بیان شده است (يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ )؛ در این آیات خداوند فرموده با سران کفر بجنگید اما می بینیم که پیامبر حضرت ابو سفیان را افراد شاخص خود و معاویه را کاتب وحی قرار داد و با آنان جهاد نکرد.
ایشان با اشاره به روایتی از نهج البلاغه در مورد حضرت علی و معاویه و افرادش گفتند: (اخواننا بغوا علینا)؛ آنها برادران ما بودند که با ما در گیر شدند، اگر علی ومعاویه با هم اختلاف نظر داشتند دلیل بر کفر آنان نیست بلکه درگیری بود که بین آنها واقع شد.
مولانا گرگیج ادامه دادند: خداوند درآیه 9سوره حجرات فرمود: اگر دو گروه از مومنان با هم در گیر شدند بین آنها صلح و آشتی برقرار کنید (وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا) خداوند همچنین در این آیه فرموده مومنین، برادر یکدیگر هستند و بین آنان صلح برقرار کنید ( إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ (آیه 10 حجرات) درگیری بین حضرت علی و معاویه (رض) مانند درگیری حضرت موسی و هارون بود اما هیچ وقت نمی توانیم به سبب این درگیری ها و اختلافات جزیی فتوای کفر بدهیم.
مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش افزودند: اگر آنها با یکدیگر در گیر شده اند به ما مربوط نمی شود، مگر ما مسئول در گیری آنها هستیم که باید پاسخگو باشیم؟! خداوند در سوره بقره آیه 141 فرموده است ( تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ (141) [ سزا و پاداش ]اعمال آنها برای خودشان و[سزا و پاداش ] اعمال شما برای شما و از شما در خصوص عملکرد آنان سوال نمی شود.
استاد تفسیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش خطاب به هتاکان مقدسات اهل سنت تصریح کردند: بجای هتاکی و لعن و نفرین، قرآن را با تدبر بررسی کنید (أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا)
ایشان در پایان این بخش با بیان اینکه ” ما باید ضعف های خود را اصلاح کنیم و به صدر اسلام ربط ندهیم ” تاکید کردند: پس از شهادت حضرت علی، حضرت حسن و معاویه با هم صلح کردند و پیامبر صلی الله علیه و سلم پیش از رحلت در مورد حضرت حسن (رض)فرمودند( ان ابنی هذا سید) این فرزندم سید و سرداری است و خداوند به واسطه وی بین دو گروه از مسلمانان صلح برقرار خواهد کرد واین صلح نیز بین حضرت حسن و معاویه (رض) برقرار شد و حضرت حسین هم در کنارش بود، آیا این صلح مشروع بود یا نه ؟! اگر معاویه ملعون و کافر می بود آیا می توان گفت که حسنین (رض) زیر بار ظلم و ستم رفتند، همان حسینی که زیر بار ظلم یزید نرفت.